TW: dissociërenLetterlijk betekent dissociatie 'ontkoppeling' of 'uiteenvallen'. Het is een zeer alledaags verschijnsel: iedereen verliest bijvoorbeeld weleens de aandacht voor zijn omgeving als hij zeer geconcentreerd met iets bezig is en iedereen heeft weleens een dagdroom. In deze zin is het... Meer lezen →, maskerenWanneer je aan het maskeren bent, doe je (al dan niet onbewust) alsof je niet autistisch bent. Een (overlevings)strategie om als 'normaal' gezien te worden. Meer lezen →, seksueel misbruik, pestgedrag
Toen ik jaren geleden een kennis vertelde over mijn vermoeden autistisch te zijn, kreeg ik een reactie die veel autisten niet vreemd zal zijn: volgens haar zou het geen autisme, maar trauma zijn. Wat ik ook zei, ze bleef volhouden dat er volgens haar alleen sprake was van ‘autistische trekjes’ die hun oorsprong vonden in opgelopen trauma. Zij is zeker niet de enige met deze gedachtegang. Sterker nog, Gabor Maté – die wereldwijd door velen als een autoriteit over trauma gezien wordt, noemt zelf dat autisme veroorzaakt zou worden door (generationeel) trauma.
Wanneer je niet zelf steeds weer geconfronteerd wordt met dergelijke misvattingen, is het lastig voor te stellen hoe vermoeiend dit soort gesprekken zijn. Het steeds weer de boodschap krijgen dat je niet gewoon autistisch bent, maar dat autisme je is ‘aangedaan’. Enkel een resultaat zou zijn van wat je ooit is aangedaan, wat voor traumatische gebeurtenissen je hebt meegemaakt. Of welke traumatische gebeurtenissen de generaties voor jou hebben meegemaakt.
Autistisch zijn wordt hiermee geminimaliseerd naar een soort kip-en-ei verhaal: wat was er eerder, de autisme of de trauma?
Dat gezegd hebbende, bestaat er wel degelijk een relatie tussen autisme en trauma. Alleen niet zoals Gabor Maté denkt. Je zult namelijk – inderdaad – maar (relatief / procentueel gezien) weinig autisten tegenkomen die géén traumatische ervaringen hebben. Dat heeft echter niks te maken met de ‘oorsprong’ van hun autisme. Het is namelijk volledig gerelateerd aan hoe autisten en ‘anders zijn’ in het algemeen door onze samenleving wordt benaderd.
De prijs voor ‘anders’ zijn
Wanneer je ‘anders’ bent en dus niet voldoet aan het beeld dat mensen hebben van een ‘normaal’ persoon, wordt je van jongs af aan anders behandeld. Dit kan onbewust en subtiel zijn, maar ook juist een heel bewuste keuze zijn. Zoals bijvoorbeeld te zien is in het stripboek (of graphic novel) van Yvon Roy. De achterliggende gedachte is dan doorgaans dat een dergelijke aanpak nodig is om meer zekerheid te hebben dat de autistische persoon een ‘volwaardig leven’ zal kunnen leiden.
Ongeacht of het bewust of onbewust is (en ongeacht of het subtiel is of niet): de boodschap die hiermee wordt gegeven aan de autistische persoon, is dat ze inherent niet goed (genoeg) zijn. Een boodschap die continu wordt herhaald. Ook wanneer de ouders/opvoeders het ‘anderszijn’ zelf niet als abnormaal bestempelen, zouden ze wel een dergelijke boodschap uit kunnen dragen door te luisteren naar algemene opvoed adviezen die gegeven worden. Daarnaast is de kans groot dat andere mensen in hun omgeving de autistische persoon als abnormaal bestempelen. Andere volwassenen, van artsen tot familie. Maar ook buurkinderen en klasgenootjes.
Wanneer je voor een langere periode te horen krijgt, het gevoel gegeven wordt, dat je abnormaal bent, ga je hierin geloven. Dat op zichzelf is al traumatisch. Tel daarbij op dat autisten grootmeesters zijn in het maskeren (of ‘. Waarbij ze als het ware een masker opzetten voor de buitenwereld. In het dagelijkse leven een soort theatervoorstelling opvoeren. Niet om mensen om de tuin te leiden, noch om hen te manipuleren, maar als overlevingsmechanisme. Zodat anderen hen niet meer als abnormaal, maar als normaal zullen zien.
Een van de meest bekende (en duidelijkste) manieren waarop je maskering kunt herkennen, zijn de kinderen die op school voorbeeldige leerlingen zijn, maar thuis na schooltijd instorten en/of uitbarsten. Doorgaans zijn er dan – in het oog van de leraar – op school geen bijzonderheden geweest. Zeker niet iets dat – aldus school – dergelijk gedrag thuis zou kunnen verklaren.
Hoe komt het dat dit een duidelijk voorbeeld van maskeren is? Wanneer een kind op school een voorbeeldige leerling lijkt, maar eenmaal thuis na school geheel instort, geeft dit aan dat het op school geen ruimte heeft (gevoeld) om zich emotioneel en lichamelijk te uiten. En de thuisomgeving als veilig wordt gezien om die uitingen wel te kunnen doen. Waar dan hetgeen zich door de schooldag heen heeft opgestapeld tot uiting komt. Vergelijkbaar met het opvoeren van de druk in een snelkookpan tot er teveel druk op staat en deze ontploft.
Het trieste is dat de manier waarop deze kinderen zich op school gedragen doorgaans als ideaal gezien wordt. Dit als normaal beeld wordt gehanteerd en de meltdownsWanneer er sprake is van overprikkeling - door een teveel aan interne en/of externe prikkels - kan dit in een autistische meltdown (autistic meltdown) resulteren. Door de overspoeling van prikkels ontstaat er een (spreekwoordelijke) kortsluiting waarbij de autist de controle... Meer lezen → die zich thuis naderhand afspelen als een falen van de opvoeding wordt gezien. Waarbij ouders dan algauw het advies krijgen om hun opvoeding af te stemmen op school. Met als gevolg dat de ouders die hierin meegaan -onbewust- meewerken aan het creëren van een voltijdsmasker bij hun kind.
Maskeren: een groter risico op extra trauma
Maskeren an sich is iets dat iedereen doet. Nagenoeg iedereen is er immers wel mee bekend dat ze zich anders gedragen bij een sollicitatiegesprek dan ze zouden doen wanneer ze langere periode bij die werkgever werken. Inherent is maskeren dan ook niet negatief. Dat wordt het echter wel wanneer je (al dan niet letterlijk) geforceerd wordt om altijd te maskeren in het bijzijn van anderen. Het weer ‘afzetten’ van dat masker wordt steeds moeilijker. En de grens tussen jijzelf en het gefabriceerde masker is iedere dag iets lastiger te herkennen. Tot het punt waarop je je er niet langer van bewust bent dat er überhaupt sprake is van een masker.
Het maskeren waar autisten (en Neurodivergenten in het meer algemeen) bekend mee zijn, is dan ook significant anders dan niet-autisten (en Neurotypisten) kennen. Een niet-autist gebruikt het maskeren enkel tijdelijk voor een specifiek doel. Zoals bijvoorbeeld dat sollicitatiegesprek bij een nieuwe werkgever. Net als acteurs in een toneelstuk is er bekend wanneer ze in hun rol moeten gaan, het masker op moeten zetten. En wanneer die rol weer voorbij is, het masker weer af kan.
Autisten wordt echter vanaf jonge leeftijd aangeleerd een masker te dragen in sociale situaties (lees: omgevingen waar zij niet de enige persoon zijn). Wat kan oplopen tot een 24/7 masker.
De ingrediënten van een 24/7 masker
Zoals eerder gezegd, dient het maskeren van autisten een specifiek doel: overleven. Wanneer je hier zelf niet mee bekend bent (of niet doorhebt dat jijzelf en/of anderen in je omgeving hiermee te maken hebben), kan dit overdreven lijken. Als kind ben je echter volledig afhankelijk van je ouders/omgeving. En doe je er (onbewust) alles aan om zo zeker mogelijk te zijn dat je overleeft. Lichamelijk, maar ook emotioneel/psychisch.
Het ‘in gebruik nemen’ van een 24/7 masker wordt door de volgende zaken veroorzaakt:
- In het algemeen herhaaldelijk als ‘anders’ bestempeld worden, veelal op een negatieve manier.
- Herhaaldelijk te horen krijgen welk gedrag ‘abnormaal’ zou zijn. Het gaat hierbij om stims die voor zelfregulatie zorgen. Zoals bijvoorbeeld:
- Flapperende handen.
- Herhalen van woorden en zinnen (echolaliaHet herhalen van woorden en zinnen die de autist eerder gehoord heeft. Dit kan dwangmatig zijn (het gevoel dit te móeten doen), maar ook simpelweg een fijn gevoel geven en/of rustgevend zijn. Meer lezen →).
- Handen wrijven.
- Vingers tikken (tegen objecten of tegen elkaar).
- Kauwen (op kleding, kettings, haren, potloden, etc).
- Zingen.
- Dierengeluiden maken (eg. miauwen).
- Herhaaldelijk te horen krijgen welk gedrag ‘gewenst’ (vereist) wordt. Waarbij al dan niet specifiek Applied Behavior AnalysisOok wel bekend als Applied Behavioral Analysis of Early Intensive Behavior Therapy (EIBI). Het betreft een omstreden vorm van gedragstherapie voor autisten en andere neurodivergenten. Het onderzoek van Ole Ivar Løvaas (1927-2010) heeft de basis voor ABA gelegd. Hoewel er... Meer lezen → (ABAOok wel bekend als Applied Behavioral Analysis of Early Intensive Behavior Therapy (EIBI). Het betreft een omstreden vorm van gedragstherapie voor autisten en andere neurodivergenten. Het onderzoek van Ole Ivar Løvaas (1927-2010) heeft de basis voor ABA gelegd. Hoewel er... Meer lezen →) ingezet wordt.
Herhaling TW: dissociëren, maskeren, seksueel misbruik, pestgedrag
In het dagelijkse leven kan dit er als volgt uitzien:
- ‘Algemeen’ pestgedrag.
- Bij kinderen: door buurkinderen, klasgenoten, familie, en volwassenen in het algemeen.
- Richting het autistische kind zich voordoen als vriend, maar met anderen roddelen over hen.
- Uitspraken als “Jij bent raar!”.
- Bij volwassenen: door familie, collega’s, autoriteitspersonen, en (on)bekenden in het algemeen.
- Zich voordoen als vriend richting de autistische persoon, maar met anderen over hen roddelen.
- Bij kinderen: door buurkinderen, klasgenoten, familie, en volwassenen in het algemeen.
- Het inzetten van (emotionele) manipulatie met als doel “sociaal gewenst gedrag” te creëren, de autist zich te laten conformeren.
- “Ik luister pas naar je als je mij in de ogen aankijkt.”
- “Wanneer ik aan het praten ben, zit en ben je stil, kijk én luister je naar mij. Als je dit niet doet, ben je niet aan het opletten en stuur ik je naar de gang.”
- Bewust restricties opleggen voor special interests door ze te verbieden en/of eenzijdig te vervangen met ‘alternatieven’.
- Afgerekend worden op executief disfunctioneren.
- “Dit is de zoveelste keer dat je te laat bent!”
- “Je hebt ruim de tijd gehad om deze opdracht te voltooien. De deadline was al weken bekend!”
- “Je bent gewoon lui.”
- Eisen stellen rondom eten. Zoals het soort eten en welke hoeveelheden.
- “In dit huis eten we wat de pot schaft / ons bord leeg” – met name wanneer het soort eten iets is waarvan bekend is dat er een smaak en/of sensorische aversie voor bestaat.
In de basis gaat het hierbij om het ‘uitroeien’ van ongewenst gedrag zodat alleen het gewenste gedrag overblijft. Met behulp van manipulatie-technieken zoals straffen en belonen. Wat wereldwijd nog steeds wordt ingezet én aanbevolen door ‘opvoedkundigen’. Waarbij er zelden nagedacht wordt over de verdere / lange termijn consequenties die dit met zich meebrengt.
Wanneer je continue geconfronteerd wordt met negatieve opmerkingen over je gedrag, je denkwijzen, en dus de persoon die jij fundamenteel bent, ga je dingen van jezelf verbergen en aan jezelf veranderen om die negativiteit te laten stoppen. Ofwel: een masker wordt gemaakt, opgezet, en niet meer afgedaan. Met als bijgevolg dat je aan jezelf gaat twijfelen, je jezelf niet meer kent.
Hoewel dat op zichzelf al behoorlijk traumatisch is, komt daar ook het gevaar voor extra trauma weg. Wanneer je steeds te horen krijgt dat jij het niet bij het rechte eind hebt, jouw gevoel niet klopt (over zaken die jouzelf aangaan), ben je reeds bekend met het continu aan jezelf twijfelen.
Je herkent zaken als gaslightingEen vorm van emotionele en psychologische manipulatie waarbij de waarheid - al dan niet bewust - wordt vervormd door de gaslighter. Waarbij je als slachtoffer gaat twijfelen aan je eigen gezonde verstand. De term gaslighter is afkomstig van het toneelstuk... Meer lezen → en stonewallingStonewalling is het weigeren om te communiceren of mee te werken. Alsof je tegen een muur aan het praten bent. Dit kan ingezet worden als zelfbescherming, maar ook als manipulatie tactiek. Meer lezen → minder snel als een probleem, omdat je reeds gewend bent aan het aan jezelf twijfelen. Mensen kunnen sneller over je grenzen heen gaan, omdat je zelf ook niet meer weet te herkennen waar jouw grenzen liggen.
Daarnaast kan het erachter komen dat je lange tijd achter een masker hebt geleefd, zorgen voor een ware identiteitscrisis. Tot waar dat masker precies gaat, welke ‘onderdelen’ wél echt ‘jij’ zijn, is dan immers een groot vraagteken. Wat uiteraard ook flink traumatisch kan zijn.
